بایوس کامپیوتر چیست؟
بایوس کامپیوتر چیست
بایوس (BIOS) کامپیوتر در کجاست؟
لیست کارهایی که بایوس انجام می دهد
شیوه دسترسی به بایوس و UEFI
تغییر تنظیمات بایوس و UEFI
روش آپدیت بایوس کامپیوتر
BIOS (بخوانید بایوس) مخفف Basic Input Output System است.
ممکن است فکر کنید که بایوس ورودی و خروجی سیستم را کنترل می کند اما باید بدانید که کاربرد خیلی بیشتری دارد و هیچ سیستم عاملی بدون بایوس نمی تواند اجرا شود.
بایوس از زمانی که سیستم عامل DOS وجود داشته و حتی خیلی قبلتر توسط مایکروسافت به وجود آمد.
بایوس یکی از مهمترین اجزای سیستم است.
امروز در اونیکس کالا قصد داریم در مورد اینکه بایوس کامپیوتر چیست؟
و نحوه تنظیم و آپدیت بایوس صحبت کنیم.
بایوس (BIOS) کامپیوتر در کجاست؟
قتی که شما کامپیوتر خود را روشن میکنید، بایوس اولین چیزی است که بارگذاری می شود. قبل از اینکه سیستم عامل شما از هارددیسک یا دستگاه های دیگر بارگذاری شود، بایوس سخت افزار شما را مقداردهی اولیه می کند.
بسیاری از تنظیمات سیستمی سطح پایین تنها از طریق بایوس قابل دسترسی هستند. کامپیوترهای مدرن عمدتا با فریم ویر UEFI عرضه می شوند که جایگزینی برای بایوس سنتی است. فریم ویر UEFI و بایوس تا حدودی شبیه هم هستند به طوری که در کامپیوترهای امروزی از فریم ویر UEFI به عنوان بایوس نام برده می شود.
BIOS کامپیوتر چیست و کجاست؟
بایوس که مخفف عبارت Basic Input/Output System است نوعی فریم ویر است که در تراشه مادربرد ذخیره شده است. بایوس کامپیوتر چیست
هنگامی که شما کامپیوتر خود را روشن می کنید، کامپیوتر بایوس را بوت می کند و سخت افزارهای شما را مقداردهی اولیه می کند.
اما UEFI مخفف Unified Extensible Firmware Interface است و جانشینی برای بایوس سنتی است. UEFI از ولوم های بوت بیش از ۲ ترابایت و ۴ پارتیشن در یک هارد پشتیبانی می کند که بوت شدن سریعتر و قابلیت های مدرن بیشتری را ارائه می دهد.
به عنوان مثال تنها که سیستم هایی که فریم ویر UEFI دارند از Boot Secure پشتیبانی می کنند تا فرایند بوت را در مقابل روت کیت ها محافظت کنند.
اینکه سیستم شما دارای فریم ویر بایوس یا UEFI است، در اکثر موارد مهم نیست. هر دوی این فریم ویرها نرم افزارهای سطح پایینی هستند که هنگام بوت شدن سیستم شما شروع می شوند، و هر دو مورد اینترفیس هایی به شما ارائه می دهد که از طریق آن می توانید به انواع تنظیمات سیستم دسترسی داشته باشید و آنها را تغییر دهید. به عنوان مثال شما می توانید دستور بوت خود را تغییر دهید، گزینه های اورکلاک کردن پردازنده و کارت گرافیک را تغییر دهید، بایوس کامپیوتر خود را به وسیله پسورد قفل کنید، سخت افزار مجازی سازی را فعال کنید، و ویژگی های سطح پایین دیگر را تغییر دهید. بایوس کامپیوتر چیست
لیست کارهایی که بایوس انجام می دهد به صورت زیر است:
- بایوس بررسی می کند که آیا رم کار می کند یا نه.
- بعد از بررسی رم و پردازنده، بایوس دستگاه های وصل شده به کامپیوتر را بررسی می کند.
- تمام لوازم جانبی از جمله صفحه کلید و ماوس شناسایی می شود و بعد بایوس گزینه های بوت را بررسی می کند.
- گزینه های بوت به صورت پیکربندی های متوالی که در بایوس خود دارید بررسی می شود: بوت از سی دی رام، بوت از هارد، بوت از LAN و غیره.
- بوت استرپ های دستگاه بررسی می شوند.
- سیستم از طریق بارگذاری بخش های ضروری سیستم عامل را به حافظه رام اختصاص می دهد و پس از آن بوت استرپ به سیستم عامل منتقل می شود. بایوس کامپیوتر چیست
این لیست جامعی از تمام کارهایی که بایوس انجام می دهد نیست. بایوس CMOS را بررسی می کند، تراشه های دیگر را برای تنظیم تاریخ و ساعت سیستم و بارگذاری درایورهای دستگاه در داخل حافظه بررسی می کند. بایوس وقفه های ورودی و خروجی را بررسی می کند و آنها را به رم انتقال می دهد بنابراین سیستم عامل می داند که چه اتفاقی افتاده است. برای مثال وقتی که کاربری یک کلید را فشار می دهد یک درخواست وقفه ایجاد می شود و به بایوس فرستاده می شود و بایوس هم به سیستم عامل ارسال می کند. سپس سیستم عامل با توجه به نحوه برنامه ریزی که انجام شده تصمیم می گیرد که چه اقداماتی را انجام دهد.
تفاوت بایوس کامپیوتر و UEFI
اگر بخواهیم در یک جمله و بدون هیچ‌گونه توضیح اضافی UEFI را تعریف کنیم، می‌توان از آن به عنوان نسخه ارتقا یافته و دارای رابط کاربری بهبود یافته به جای بایوس یاد کرد. همچون بایوس، UEFI کنترل سیستم را بعد از روشن کردن آن و قبل از شروع به کار سیستم عامل به دست می‌گیرد.
شیوه عملکرد و برنامه نویسی UEFI، به مراتب پیچیده‌تر از بایوس بوده و همین امر نیز باعث به کار گیری رابط کاربری مبتنی بر المان‌های گرافیکی برای آن شده است. بایوس کامپیوتر چیست
یادآور می‌شود که دسترسی به تنظیمات بایوس از طریق صفحات داس (DOS) امکان پذیر است.
UEFI امکانات خاصی را در اختیار ما قرار می‌دهد.
برخی از آنها عبارت‌اند از قابلیت Secure Boot، Cryptography، دسترسی‌های Remote و ابزارهای خطایابی سیستم. همچنین همانطور که گفته شد رابط کاربری این سیستم از المان‌های گرافیکی بهره برده و حتی می‌توان در آن با موس کار کرد.
BIOS با خواندن اولین سکتور از هارد دیسک و اجرای کدهای آن، سیستم عامل را از هارد دیسک بوت می‌کند. BIOS کدهای ۱۶ بیتی را اجرا می‌کند در حالی که امروزه سیستم‌ها از پردازنده‌های 32 بیتی و 64 بیتی بهره می‌برند.
این در حالی است که UEFI با پشتیبانی از هارد درایوها و SSD هایی با ظرفیت ۲۲ ترابایت می‌تواند باعث افزایش سرعت بالا آمدن سیستم عامل شود.
جدا از مباحث فوق، هم بایوس و هم UEFI که پیش از هر قطعه‌ای در هنگام راه اندازی کامپیوتر آماده به کار می‌شود، دارای بخش تنظیماتی است که کاربران می‌توانند آنها را بر اساس نیاز خود شخصی سازی کنند. به عنوان مثال می‌توان ترتیب لود شدن سخت افزار را تعیین کرد و یا آنکه پسوردی بر روی بایوس سیستم قرار داد که امکان ورود به محیط سیستم عامل را محدود می‌کند.
شیوه دسترسی به بایوس و UEFI
هرچند بایوس و UEFI در ماهیت اصلی خود با یکدیگر فرق دارند، با این حال برای دسترسی به بخش تنظیمات هردوی آنها بایستی پیش از بالا آمدن سیستم عامل اقدام کرد. بدین ترتیب پیش از هر اقدامی یک بار سیستم را ریست کنید. برای دسترسی به تنظیمات اولیه بایوس می توانید هنگام روشن شدن سیستم کلید Delete را فشار دهید با تا پیغام ورود به ستاپ مواجه شوید معمولاً شرکت‌های ارائه دهنده مادربرد کلیدهای مختلفی برای ورود به ستاپ در نظر می‌گیرند که در صفحه اولیه لود سیستم شما به جملات مشخصی نمایش می‌دهند. اگر کلید Delete کار ساز نبود، کلیدهایی مانند F1، F2 و یا اسپیس را هم امتحان کنید.
برای ورود به بخش تنظیمات UEFI نیز از کلیدهای مذکور می‌توان استفاده کرد، با این حال هر شرکت تولید کننده مادربرد یک راه مشخص برای دسترسی به UEFI تعبیه کرده که با مطالعه دفترچه راهنمای مادربرد می‌توان آن را پیدا کرد.
البته اگر در حال حاضر مشغول استفاده از ویندوز ۸ و یا ۱۰ بر روی دستگاه خود هستید، بر روی منوی استارت راست کلیک کرده، سپس پس از گرفتن ممتد کلید Shift کیبورد، فلش پایین را هم انتخاب کرده تا گزینه ریست ویندوز پدیدار شود. همچنین در ویندوز ۱۰ می‌توان با انتخاب آیکون نوتیفیکیشن‌ها در قسمت پایین سمت راست دسکتاپ ویندوز ۱۰ است. پس از این روی گزینه All Settings کلیک کرده و پس از آن گزینه Update & Security را انتخاب کنید. حالا با کلیک روی گزینه Recovery از سمت چپ صفحه‌نمایش، گزینه Restart Now از قسمت Advanced Startup را انتخاب کنید.
پس از لود شدن مجدد سیستمم عامل به محیط UEFI منتقل شوید. پس از بالا آمدن صفحه آبی رنگ مسیر Troubleshoot > Advanced Options > UEFI Firmware Settings را دنبال کرده تا به فرمور UEFI دسترسی پیدا کنید.
تغییر تنظیمات بایوس و UEFI
همه ما به خوبی می‌دانیم که آپدیت سیستم عامل و نرم‌افزارهای نصب شده بر روی رایانه ضروری است اما آیا آپدیت بایوس نیز ضرورت دارد؟ در پاسخ این سؤال باید گفت که آپدیت بایوس باعث افزایش سرعت کامپیوتر شما نمی‌شود و در بیشتر موارد قابلیت‌های جدیدی نیز ایجاد نمی‌کند، حتی ممکن است آپدیت بایوس باعث ایجاد مشکلاتی نیز شود. تولیدکنندگان غالباً آپدیت‌هایی برای بایوس ارائه می‌دهند. اگر کامپیوتر توسط خود شما اسمبل شده باشد، باید آپدیت بایوس مادربرد خود را از وب‌سایت مربوط به مادربرد، دانلود نمایید. آپدیت‌های دانلود شده را می‌توان بر روی چیپ بایوس مادربرد فلش نمود و با آپدیت قبلی جایگزین کرد.
به هر حال از طریق روشی که ذکر شد می‌توان به تنظیمان بایوس و UEFI دسترسی پیدا کرد، با این حال توجه داشته باشید که تغییر هریک از پارامترهای تنظیمات بدون از دانش قبلی می‌تواند مشکلات جدی به همراه داشته باشد. به طور کلی رابط کاربری بایوس بسیار ساده و تنها دارای نوشته است که با فلش‌ها بالا و پایین کیبورد می‌توان میان آنها جابه‌جا شد و تغییرات لازمه را اعمال کرد. مادربردهای جدید که پیشرفته‌تر هستند، امکان استفاده از موس در این محیط را همراه دارند. البته پیشنهاد فارنت کمکان استفاده از دکمه‌های فلش است، چرا که انتخاب یک گزینه اشتباه توسط موس می‌تواند سبب اورکلاک سیستم و در نتیجه ناپایداری آن شود.
یکی از عملکردهای بسیار پرکاربرد بایوس تغییر بوت اولیه سیستم است.
فرض کنید روی سیستم خود یک ویندوز خراب دارید و قصد دارید بدون اینکه وارد ویندوز شوید از طریق بوت اولیه سی دی ریکاوری ویندوز را اجرا کرده و ویندوز را ترمیم کنید؛ اما این مشکل وجود دارد که در هر رسیت سیستم اولین بار ویندوز شما لود می‌شود و سی دی روی دستگاه اجرا نمی‌شود.
دلیل این است که بایوس شما این دستور را دارد که اولین بار هارددیسک را لود کند پس شما مجبورید ترتیب لود را تغییر داده و به سی دی رام انتقال دهید. همانطور که در تصویر فوق نیز مشاهده می‌شود، می‌توان ترتیب لود شدن بوت لودرهای متصل به مادربرد را از طریق تنظیمات پیش روی تغییر داد.
در قسمتی دیگری از بخش تنظیمات بایوس دستگاه‌های پیشرفته حتی می‌توان دمای مادربرد و یا سرعت چرخش فَن پردازنده را مشاهده کرد.
در همین صفحه حتی می‌توان تنظیمات مربوط به اورکلاک کردن سخت افزار را هم پیدا کرد.
در واقع ما با اورکلاک کردن یک جزء سخت افزاری؛ عملکرد و کارکرد آن را بهبود می‌بخشیم. با بالا بردن کلاک اجزای سخت افزاری؛ تعداد انجام عملیات در هر ثانیه افزایش می‌یابد و به طبع؛ عملکرد سیستم ما بالا می‌رود و سرعت انجام عملیات افزایش می‌یابد. البته متذکر می‌شویم که اورکلاک کردن سخت افزار نیاز به دانش فنی لازم داشته و تغییر پارامترهای موجود بدون دانش می‌تواند مشکل ساز باشد.
در سربرگ دیگر از بایوس به نام System Configuration می‌توان تنظیمات مربوط به ماشین مجازی یا “Virtualization Technology” را پیدا کرد. مجازی‌سازی یک فناوری مختص سیستم‌های سرور است و جهت به اشتراک‌گذاری منابع سخت‌افزاری در تمام سیستم‌های متصل به سرور است.
با استفاده از این فناوری، شما نیازی به نصب سیستم عامل‌های مختلف و درایورهای سخت‌افزاری مختص آنها روی سیستم‌ها نخواهید داشت و تنها کافی است سیستم عامل‌ها و درایورهای سخت‌افزاری را روی سیستم Admin نصب کنید.
البته گاهی از این فناوری در برخی از مادربردها با نام‌های دیگری همچون “Intel VT-x,”، “Virtualization Extensions,” یا “Vanderpool” هم یاد می‌شود.
اگر در سربرگ‌های مختلف تنظیمات بایوس نتوانستید این گزینه را پیدا کنید، ممکن است دستگاه شما از آن پشتیبانی نمی‌کند.
با این حال بهتر است برای اطمینان خاطر به منوی کمک (Help) استفاده کنید. بایوس کامپیوتر چیست
سربرگ دیگر بخش تنظیمات بایوس مربوط به امنیت دستگاه است و همانطور که گفته شد در این بخش می‌توان رمز عبوری را تعیین کرد که در هنگام روشن شدن سیستم و پیش از ورود به محیط سیستم عامل از کاربر درخواست خواهد شد. بایوس کامپیوتر چیست
هرچند یک راه امنیتی مطمئن برای جلوگیری از دسترسی افراد به اطلاعاتان محسوب می‌شود، با این حال در نظر داشته باشید که به خارج کردن باتری مادربرد برای چند دقیقه، پسورد قرار داده شده خود به خود حذف خواهد شد.
پس از اعمال تنظیمات دلخواه، اگر خواهان ذخیره کردن آنها بودید، پیش از خارج شدن از صفحه تنظیمات گزینه “Save Changes” را انتخاب کنید و اگر نمی‌خواهید تنظیمات ذخیره شود، “Discard Changes” را انتخاب کرد و به صورت دستی سیستم را ریست کنید.
در نهایت اگر به طور اشتباه پارامتری را تغییر دادید و تنظیمات را هم ذخیره کردید، بار دیگر به صفحه بایوس رفته و در سربرگ آخر گزینه “Reset to Default Settings” یا “Load Setup Defaults” را انتخاب کنید تا همه تنظیمات به حالت اولیه بازگردد. بایوس کامپیوتر چیست
روش آپدیت بایوس کامپیوتر
همانطور که می دانید سناریوهای محاسباتی در حال تغییر هستند و دستگاه های جدیدی هر روزه معرفی می شوند. برای اینکه بایوس با این دستگاه های جدید بتواند کار کند شما باید بایوس سیستم خود را آپدیت کنید. اگر کامپیوتر و لپ تاپ شما قادر به شناسایی یک لوازم جانبی جدید نیست به این دلیل است که بایوس نمی داند چگونه با آن کار کند.
اگر با چنین مشکلی مواجه هستید ممکن است یک ایده خوب بررسی آپدیت بایوس در دسترس باشد.
ابتدا باید نسخه بایوس خود را بررسی کنید که این کار را می توانید با وارد شدن به بایوس در هنگام بوت سیستم ( با فشار دادن دکمه DEL یا هر دکمه مربوطه دیگر) انجام دهید. هنگامی که نسخه بایوس خود را بدست آوردید برای آپدیت بایوس به سایت سازنده مادربرد خود بروید و بررسی کنید که آیا نسخه آپدیتی برای بایوس شما وجود دارد یا نه.
اگر وجود داشت آن را دانلود و اجرا کنید.
این فرآیند عموما موجب پاک شدن تمام اطلاعات قبلی موجود در تراشه بایوس و بازنویسی آن با اطلاعات جدید می شود.
هنگام ارتقاء بایوس خود مطمئن شوید که عملیات بکاپ گیری را انجام داده اید چونکه اگر در طول آپدیت بایوس کامپیوتر شما خاموش شود ممکن است بایوس خراب شود و نیاز به تعمیر پیدا کند. اگر سیستم شما با لوازم جانبی به درستی کار می کند نیازی به آپدیت کردن بایوس نیست. بایوس کامپیوتر چیست
اطلاع از نسخه بایوس
۱- ابتدا تمامی برنامه های باز را مینیمایز کنید و سپس به صفحه دسکتاپ باز گردید. اینک دو کلید “ Win + R ” را بفشارید تا RUN را اجرا کنید. در کادر موجود، عبارت ” cmd ” را تایپ کنید و سپس گزینه ” OK ” را از صفحه باز شده بفشارید.
۲- اینک پنل کامند پرامپت برای شما باز شده است. باید در این مرحله عبارت “ wmic bios get smbiosbiosversion” را تایپ کنید. پس از اتمام تایپ، ” Enter ” را بفشارید.
۳- هم اکنون می توانید ورژن بایوس سیستم عامل خود را مشاهده نمایید.
